لذت غذاهای سنتی با سبزی‌های کوهی/ رویش ۲۲۰ گونه گیاهی در طبیعت استان زنجان
تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۳۴۴۱۲
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان،گذرت که به طبیعت زنجان می‌خورد سبزی های کوهی همواره با رایحه دل انگیز خود مشام دوستداران طبیعت را نوازش داده و طعمی به گوارایی چشمه‌های جوشان و طبیعت سرسبز و پرنعمت منطقه را تداعی میکند.
با رویش اولین جوانه‌های درختان و رویش نخستین گیاهان در دل طبیعت بکر استان زنجان این گیاهان معطر و لذیذ خوراکی میهمان سفره‌های زنجانی ها می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این سوغات طبیعت، ارمغانی برای مسافران و گردشگرانی است که از نقاط مختلف برای دیدن زیبایی‌های بکر این استان عزم سفر می‌کنند.
این گیاهان علاوه بر عطر و رایحه دلپذیرشان، زینت بخش غذاهای محلی این خطه از ایران هستند.
همه ساله مشتریان و علاقه‌مندان به این ارمغان طبیعت، یا خود را به مناطقی که مملو از این تره‌های کوهی هستند می‌رسانند تا خود گیاهان مورد علاقه خود را دستچین کنند و یا با خرید از بازار‌های محلی، از فواید آنها بهره مند می‌شوند.
کهلیک اوتی (کاکوتی)، اوشقون (ریواس)، توکلیجه (چای کوهی)، کنگر، شیرین بیان، گل آقا، انواع آویشن ازجمله گیاهان هستند که در این منطقه برای استفاده خوراکی نیز عرضه می‌شود.
در سال‌های اخیر نیز، این گیاهان دارویی، عرقیات و مشتقات حاصل از آنها توسط کارگاه‌های کوچک خانگی و کارخانه‌های تولیدی دارویی در فروشگاه‌های کوچک و بزرگ کشور به فروش می‌رسد.
گیاهان با خاصیت‌های درمانی فراوان در خرداد و اوایل تیر به صورت تازه خوری برای تهیه آش مخصوص، خورشت، کوکو و غذاهای محلی استفاده می‌شود.
پخت آش های سنتی زنجان با تره های محلی آش پای ثابت سفره زنجانی هاست غذایی اصیل که در بین زنجانی‌ها طرفداران خاص خود را دارد.
سفره زنجانی‌ها را که یاد می‌کنید حتما قسمتی از سفره به آش‌های لذیذش اختصاص دارد آش ترش، آش ماست غذاهای که با آمدن بهار لذتی دیگری می‌گیرند، زیرا تره‌های کوهی چاشنی شان می‌شوند.
همه ساله با فرا رسیدن فصل زیبای بهار فرشی سبز رنگ بر پهنه تمامی کوه‌ها و دشت‌ها زنجان گسترده می‌شود. بخصوص در اردیبهشت، خرداد و اوایل تیر ماه رویش انواع سبزی‌ها و تره‌های کوهی مردم را برای بهره‌مند شدن از این موهبت الهی به کوه‌ها می‌کشاند.
سبزی‌هایی که هر کدام چندین خاصیت درمانی و علاوه بر آن عطر و بوی بسیار دل انگیزی دارند. به همین دلیل در این فصل‌ها بازار طبخ آش بانوان زنجانی داغ داغ است و بوی آش از هر خانه‌ای به مشام می‌رسد.
تنوع این آش‌ها بسیار بالاست و هر مادری بسته به سبزی که می‌شناسد و از دل کوه می‌چیند آشی را مطابق طبع خانواده فراهم میکند، آشی صد در صد خوشمزه و لذیذ.
علاوه برآش ها، غذاهای سنتی نظیر کالجوش که با نعناع داغ و کاکوتی (کهلیک اوتی) مزه دار می‌شود کوکو‌های سبزی و خورشت کنگر و تهیه نوعی برانی با غازیاغی از جمله غذاهای سنتی و چای کاکوتی (کهلیک اوتی) و علفی (توکلیجه) نیز از آشامیدنی‌ها و دم نوش‌های تهیه شده از این نوع گیاهان از سوی مردم منطقه است.
با فرارسیدن فصل برداشت گیاهان دارویی، بازار عرضه این محصولات خوش عطر در نقاط مختلف شهر زنجان می‌گیرد.
این روز‌ها اگر سری به بازار زنجان سر بزنی شاهد فروش انواع و اقسام گیاهان کوهی توسط دستفروشان هستی؛ افرادی که هر کدام با ریختن این گیاهان در داخل گونی و معرفی و عرضه آن به مردم در یک صف مرتب، فضای پیاده رو‌های چند نقطه از بازار زنجان را قرق کرده اند.
در این میان زنان و مردان با سلیقه و با تجربه زنجانی که از خواص این گیاهان آگاهی کامل دارند از مشتریان پر و پا قرص این نوع گیاهان هستند.
ما هم در این روز‌ها عزمی جزم کردیم و به دل کوه زدیم تا از نزدیک با خانواده‌های که برای چیدن گیاهانی که طبیعت به آنها هدیه کرده صحبتی خودمانی داشته باشیم.
یکی از بانوان زنجانی علاقه زیادی به استفاده از گیاهان کوهی دارد در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان، می‌گوید: این گونه گیاهان خاصیت بسیاری دارد و هر کدام از آن برای درمان دردی مفید است.
این بانوی زنجانی ادامه می‌دهد:ماهم به دل طبیعت اومدیم که هم ازهوای خوب طبیعت استفاده کنیم هم تره کوهی بچینیم تره‌هایی مثل گل آقا، چنگک و جاجیق که این‌ها رو معمولا برای پخت آش استفاده می‌کنند. البته چای کوهی هم هست که به زبان محلی بهش توکلجه می گوییم و معمولا برای درمان سرفه استفاده می‌شود.
علاوه بر همه این‌ها نعنا، پونه و کاکوتی هم در این مناطق می‌رویند که پس از چیدن خشک می‌کنیم و در طول سال مورد استفاده قرار می‌دهیم.
آقایی که از کرج مهمان این شهر است، اینجا آب و هوای خوب و طبیعت زیبایی دارد ما هم آمدیم تا هم از طبیعت استفاده کنیم و ازگیاهان و تره‌های کوهی که در دل طبیعت می‌رویند برای استفاده در غذاهای خود دستچین کنیم.
او با اشاره به گیاهی که دستچین کرده بود گفت: این گیاهان را خشک و آسیاب می‌کنیم و برای دوغ و ماست استفاده می‌کنیم وبرخی دیگر قاطی تره‌های دیگر می‌کنیم وآش و سبزی پلو می پزیم.
اومی گوید: همچنین خانم‌ها این سبزی‌ها را به صورت خشک کرده و یا در داخل فریزر برای استفاده در فصل زمستان نگهداری می‌کنند که البته استفاده تازه از این سبزی‌ها خواص بیشتری دارد.
موسوی عضو هئیت علمی و بازنشسته مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان زنجان می‌گوید: یکی از برداشت‌هایی که به عنوان محصولات فرعی از مراتع صورت می‌گیرد همین سبزی و تره کوهی و انواع گیاهان دارویی است .
موسوی ادامه می‌دهد:از این ۶۰ نوع ۱۵ نوع آن به عنوان انواع مختلف سبزی و تره کوهی است که در غذاهای سنتی زنجانی ها استفاده می شود.
عضو هئیت علمی و بازنشسته مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان زنجان ادامه داد:این سبزی‌ها هم جنبه خوراکی و هم جنبه دارویی دارند و برخی افراد معمولا هم برای مصرف سالانه خود می‌چینند و هم برای عرضه در بازار، ولی بدلیل نبود تشکل خاص میزان برداشت مشخص نیست.
او ادامه می‌دهد:از انواع مختلف سبزی‌ها و تره‌های کوهی می‌توان به انواع تره‌های پیاز وحشی، گلپر، آویشن‌ها، مرزه کوهی، چای کوهی و گل راعی اشاره کرد معمولا برداشت آنها ۱۵ الی ۲۰ فروردین شروع می‌شود و تا اوایل تیر ماه ادامه دارد و می‌توان گفت که جز طب سنتی استان محسوب می‌شود.
این کارشناس کشاورزی می‌گوید: از ابتدای بهار معمولا گیاهان پیاز دار برداشت می‌شوند مثل انواع تره ها، ولی بتدریج که فصل پیش می‌رود و گیاهان جدیدتر رشد می‌کنند تا خرداد و تیرماه برداشت این محصولات بطول می‌انجامد.
موسوی اضافه میکند:آویشن و مرزه کوهی که این‌ها بصورت بوته در مراتع رشد می‌کنند، مثل انواع چای کوهی، گل راعی وگلپر گیاهانی هستند که معمولا خرداد و تیرماه برداشت می‌شوند و یکسری از گیاهان صمغ دار مثل کتیرا، باریجه برداشت آنها هم معمولا از خرداد ماه آغاز شده و تا شهریور ماه ادامه دارد.
این کارشناس ادامه می‌دهد:یکی از گیاهان دارویی که در طبیعت به صورت طبیعی وجود دارد گل گاو زبان است که ما در استان زنجان انواع مختلف آن را مشاهده می‌کنیم.
او می‌گوید: از دیگر گیاهان طبیعی این منطقه ترشک است که معمولا در ابتدای فصل رویش برداشت می‌شود و یکی از گیاهانی است که هم به عنوان سبزی تازه و هم به عنوان چاشنی مصرف دارد و جز گیاهان دارویی نیز محسوب می‌شود.
عضو هئیت علمی و بازنشسته مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان زنجان عنوان میکند:گیاه چای کوهی یکی از گیاهانی است که می‌توان گفت در کل ایران برای همه شناخته شده است به عنوان چای کوهی و جز گیاهانی است که معمولا در ابتدای بهار مردم شروع به چیدن آن می‌کنند که هم دارای خاصیت دارویی و هم به عنوان چای مصرف می‌شود.
موسوی می‌افزاید: چای کوهی از نظر منابع طبیعی هم بسیار حائز اهمیت است چرا که باعث تثبیت خاک می‌شود و معمولا از جا‌هایی که واریزه سنگی دارد این گیاه رشد میکند، برای تثبیت خاک هم فوق العاده است. برای همین از مردم در خواست می‌کنم که هنگام چیدن این گیاهان برای حفظ طبیعت فقط سرشاخه‌های گیاه را چیده و از کندن ریشه‌های آنها اجتناب کنند تا گیاه بتواند نقش طبیعی اش را به خوبی ایفا کند.
این کارشناس کشاورزی می‌گوید: در استان زنجان ۷ نوع گیاه آویشن می‌روید این گیاه هم از ابتدای فصل بهار شروع به رشد می کند و تا اواخر خرداد ماه در مراتع استان یافت می‌شود.
او می‌افزاید: آویشن هم خاصیت دارویی است و هم به عنوان دم نوش مورد استفاده قرار می‌گیرد، این گیاه هم نقش حفاظتی برای طبیعت دارد، چون ریشه‌های عمیقی دارد و به حالت بوته‌ای هست و می‌تواند محافظ خوبی برای خاک باشد.
صحبت پایانی
سبزی‌های کوهی، محلی و گیاهان دارویی که در دل دامن طبیعت رشد می‌کنند سمبلی روشن از نوزایی طبیعتند که در دلشان هزار شفا و بهبودی نهفته است و تک تک ما نسبت به حفظ این موهبت‌های الهی وظیفه داریم. انتهای پیام/نمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: گیاهان دارویی سبزی خوردن کشاورزان زنجانی طبیعت گردی گیاهان دارویی غذا های سنتی ادامه می دهد استان زنجان هم به عنوان زنجانی ها چای کوهی سبزی ها تره ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۳۴۴۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آموزش روز چهارم، پخت مرغ با سبزی معطر
فراروـ مرغ در سفره ما و همچنین در برنامه غذایی خانواده ایرانی یکی از پروتئین‌های بسیار پر مصرف است که معمولا بیشتر از گوشت قرمز از آن استفاده می‌شود. مرغ در انواع خورش‌ها، پلوها، سالادها، فست فود‌ها و خوراک‌ها استفاده می‌شود؛ ولی استفاده از آن برای غذای اصلی و به صورت خورش و خوراک رواج بیشتری دارد. روش‌های طبخ مرغ معمولا با رب، زعفران و یا به صورت سرخ کرده است که می‌توان گفت همگی به اندازه کافی تکرار شده‌اند! توصیه ما این است که روش‌های قدیمی طبخ مرغ را فراموش کنید و با ما همراه شوید تا با استفاده از یک روش جدید بتوانید یک مرغ خوشمزه و خوش طعم را برای خود و اعضای خانواده تهیه کنید. در این روش ویژه مرغ همراه با سسی از پیاز، رب انار، گردو، سبزی معطر و ادویه پخته می‌شود و طعم بسیار فوق‌العاده‌ای دارد که پیشنهاد می‌دهیم حتما آن را امتحان کنید. اگر دوست دارید این مرغ خاص و خوشمزه را در منزل بپزید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
مواد لازممرغ: ۴ تکه
پیاز: ۱ عدد
سیر: ۱ حبه
گردو: ۵ عدد
رب انار: ۱ قاشق غذاخوری
رب گوجه فرنگی: نصف قاشق غذاخوری
سبزی معطر (شامل نعناع و جعفری): ۲ قاشق غذاخوری
نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به میزان لازم
روغن: به میزان لازم
برای درست کردن این مرغ خوشمزه ابتدا تکه‌های مرغ را با نمک و زردچوبه خوب ماساژ بدهید، سپس کمی روغن داخل یک ماهی تابه بریزید و تکه‌های مرغ را داخل روغن کمی سرخ کنید. مرغ‌های سرخ شده را از ماهی تابه خارج کنید و در مرحله بعد پیاز خرد شده را داخل همان روغن مرغ بریزید. اجازه بدهید پیاز سبک و طلایی شود، سپس سیر رنده شده را همراه با زردچوبه و فلفل سیاه داخل پیاز داغ بریزید. در مرحله بعد رب انار و رب گوجه فرنگی را اضافه کنید و سی ثانیه داخل پیاز داغ تفت بدهید، سپس مغز گردوی خرد شده را همراه با سبزی معطر به آن اضافه کنید. در آخر ۱ لیوان آب جوش داخل ماهی تابه بریزید و تکه‌های مرغ سرخ شده را داخل سسی که درست کرده‌اید، بچینید. حالا درب ماهی تابه را ببندید و حرارت اجاق گاز را کم کنید. حدودا ۴۵ دقیقه زمان بدهید تا مرغ بپزد و سس به غلظت برسد. بعد از این مدت زمان مرغ خوشمزه شما آماده سرو است که می‌توانید آن را در کنار کته زعفرانی میل کنید، نوش جان.
نکات مهم
۱ ـ رب انار نوعی رب گرفته شده از دانه‌های انار است که به دو صورت ترش و ملس در بازار موجود است. رب انار معمولا رنگ تیره‌ای دارد؛ ولی نباید بیش از حد سیاه باشد که نشانه سوختگی رب هنگام پخت است. رب انار مرغوب نباید بیش از حد سفت باشد؛ همچنین نباید بوی ترشیدگی بدهد. برای طبخ این نوع مرغ سعی کنید رب انار را از فروشگاه‌های معتبر و یا از کسانی که به صورت خانگی و تمیز رب انار را درست می‌کنند، تهیه کنید.
۲ ـ اگر بخواهیم به طور مختصر در مورد کاربرد انواع پیاز‌ها توضیح بدهیم، باید از پیاز زرد که معروف‌ترین عضو خانواده پیازهاست، شروع کنیم. این پیاز بهترین گزینه برای پخت و پز است. پیاز سفید طعم ملایم‌تری نسبت به پیاز زرد دارد. از نظر کاربرد تقریباً مثل پیاز قرمز است و می‌شود آن را به صورت خام خورد و یا در سالادها از آن استفاده کرد. پیاز قرمز نسبت به پیاز سفید و زرد فیبر بیشتری دارد و به خاطر رنگ زیبایش می‌توان از آن برای تزئین بشقاب غذا هم استفاده کرد. علاوه‌بر این برای کبابی کردن، سالاد و ساندویچ‌ها هم انتخاب مناسبی است. پیاز‌های قرمز به اندازه کافی عطر و طعم به غذا نمی‌دهند؛ بنابراین برای پخت و پز معمولاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
۳ ـ اگر نعناع و جعفری تازه برای پخت این مرغ در دسترس ندارید، می‌توانید از نعناع و جعفری خشک استفاده کنید.
۴ ـ برای پخت این غذا می‌توانید به دلخواه از سینه، ران و یا فیله مرغ استفاده کنید. وقتی می‌خواهید مرغ بخرید، حتماً جا‌هایی مانند ران و بال را که اتصال دارند، چک کنید؛ زیرا ماندگی و ناسالم بودن مرغ در این قسمت‌ها زود‌تر مشخص می‌شود. اگر این قسمت‌ها بوی نامطبوعی بدهد؛ یعنی مرغ تازه نیست. حواستان باشد مرغ‌هایی را که خیلی خیس هستند، انتخاب نکنید. رطوبت زیاد مرغ نشان دهنده این است که قبلاً فریز شده است. اگر از مرغ‌های بسته‌بندی استفاده می‌کنید، حتما تاریخ آن را چک کنید و حواستان باشد که خون‌آبه نداشته باشد. به طور کلی برای تهیه این غذا مرغ تازه مناسب‌تر است.
خودکشی دانشجوی کارشناسی ارشد در کوی دانشگاه تهران